Deli Dumrul (oyun)
| Deli Dumrul | |
|---|---|
 Güngör Dilmen'in 1979'da yazdığı oyununun Devlet Tiyatrolarındaki temsiline ait bir afişi. | |
| Yazar | Güngör Dilmen |
| İlk gösterim | 1979-1980 tiyatro sezonu |
| Ülke | Türkiye |
| Orijinal dil | Türkçe |
| Zaman ve mekân | "Bin yıl önce bugün”, Anadolu |
Deli Dumrul, oyun yazarı Güngör Dilmen'in 1979'da Dede Korkut hikâyelerinden birisi olan Deli Dumrul'dan yola çıkarak yazdığı bir tiyatro oyunudur.
İki bölüm ve 9 sahneden oluşan eserde Dede Korkut'un Deli Dumrul hikâyesi Türkiye'nin politik ve toplumsal sorunlarına işaret ederek uyarlanmıştır.
Eser, ilk olarak 1979-1980 sezonunda İstanbul Devlet Tiyatrosu’nda Can Gürzap yönetmenliğinde sahnelendi ve Muhsin Ertuğrul Oyun Ödülü'nü aldı. 1982'de yazarın “Akad'ın Yayı” adlı oyunu bile birlikte yayımlandı.
Konusu
[değiştir | kaynağı değiştir]Dumrul, 1000 yıl önce Anadolu’da kurumuş bir çay üstüne kurduğu tahta köprüden insanları zorla geçirerek kazanç sağlayan ve bu yüzden adı deliye çıkmış bir zorbadır. Amacı, hem gücünü kanıtlama, hem de “delilerin ayrıcalıklı ve halkın gözünde ermiş katında oldukları bir ülkeye tepki”’dir.[1] Yörede gücü elinde bulunduran Canguzoğulları’na kafa tutan Deli Dumrul; bilge kişi Dede Korkut’un Canguzoğlu’yla nişanlı torunu Elif ile köprü başında tanışır. Elif, insanları mutlak iyiler ve mutlak kötüler diye kategorize etmeyen, her türlü insani değere eleştirel yaklaşan ve Dumrul’un özündeki iyiliği de kavrayan biridir.[2] Dumrul, ona aşık olur. Aşkı için Dede Korkut'a bile karşı gelerek Elif'le evlenir. Dede Korkut, Deli Dumrul'u değiştirir, haksızlıklarla savaşan bir kişiye dönüşmesini sağlar.
Günün birinde Deli Dumrul ölmüş genç bir delikanlının başında ağıt yakan kadınları görünce, bunun haksızlık olduğunu düşünerek Azrail’den hesap sorar. Bu, Tanrı’yı kızdırır. Azrail tam onun canını alacakken; Dumrul, Tanrı’dan af diler. Tanrı, kendi canı yerine can bulursa onu affedeceğini söyler. Dumrul, sırayla yardımcısı Kırk Yiğit’ten, babasından ve annesinden can ister. Hiçbiri, ona canını vermez.
Deli Dumrul, bu süreçte önce kendi hayatını sonra da ölümünü kabullenip Azrail'in haksızlık yapmadığını anlar; bencilliğinden kurtulur. Eşi Elif'le vedalaşmaya gittiğinde Elif, ona canını vermek ister ve bundan sonra Tanrı, Dumrul’u karşılıksız bağışlar.
Ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1980- Muhsin Ertuğrul Oyun Ödülü
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Esen Çamurdan, Oyun metni incelemesi: Deli Dumrul-Akad'ın Yayı, Esencamurdan.com web sitesi, Erişim tarihi:08.09.2012". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2012.
- ^ "Fatma Keçeli, Güngör Dilmen'in Oyunlarında "Mitolojik, Tarihsel ve Fantastik Olanın Kullanımı", Tiyatro Araştırmaları Dergisi Sayı 16, Yıl 2003" (PDF). 24 Aralık 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2012.